بیماری‌های حساسیتی (آلرژیک)، بیماری‌های افزایش حساسیت سیستم ایمنی در مقابله با آنتی ژن‌ها هستند که در حالت عادی این عوامل زیان‌آور به نظر نمی‌رسند، با این‌حال شیوع این بیماری‌ها در دنیا رو به افزایش است. بیماری‌های آلرژی در هر سنی ممکن است بروز کنند اما بیشترین میزان ابتلا در نوزادان و کودکان 3-1ساله مشاهده می‌شود. پوست یکی از بزرگ‌ترین بافت‌های ایمو نولوژیک بدن به شمار می‌رود و تحت تأثیر عوامل زیادی از جمله ایمنی ذاتی و اختصاصی قرار دارد. بیماری‌های آلرژیک پوست به‌صورت کهیر (حاد و مزمن)، اگزمای آلرژیک، اگزمای تماسی و آنژیوادم می‌باشد. پاسخ بیش ‌ازحد سیستم ایمنی بدن در برابر برخی عوامل طبیعی را آلرژی می گویند که در حالت طبیعی به نسبت به این عوامل، این پاسخ‌ها در بدن رخ نمی‌دهند. در طول ۵۰ تا ۶۰ سال گذشته میزان بروز انواع مختلف بیماری‌های آلرژیک همچون آسم، اگزمای آتوپیک و درماتیک، رینیت آلرژیک در بسیاری از کشورها در حال افزایش است. آلرژی یک بیماری شایع در نقاط مختلف دنیا است. این بیماری شیوع فراوانی در بین همه گروه‌های سنی و جنسی مختلف دارد. شیوع این بیماری در جمعیت‌های عادی در تمام سنین در نواحی مختلف دنیا بین ۱۰ تا ۴۰ درصد می‌باشد. در برخی از منابع این میزان را در جهان به‌طور میانگین ۳۰ درصد برآورد کرده‌اند. شیوع آلرژی در ایران ۱۰ تا ۱۵ درصد گزارش ‌شده است و روند رو به افزایش در ابتلا به آن دیده می‌شود. علت این افزایش شیوع هنوز برای ما به‌درستی مشخص نشده است. این بیماری اثرات منفی بر سلامت افراد و حضور اجتماعی آن‌ها گذاشته که به ‌واسطه آن مشکلات اقتصادی و اجتماعی برای جوامع در پی دارد. شیوع آلرژی غذایی در دوران کودکی بسیار شایع بوده و با افزایش سن به میزان قابل‌توجهی شیوع آن کاهش می‌یابد. تست پوستی پریک(SPT) روش قابل اعتماد برای تشخیص آلرژن ها با در نظر گرفتن آنتی بادی IgE می‌باشد که برای بیماری آلرژی استفاده می‌شود این تست را شواهد لازم جهت تأیید تشخیص بیماری‌های آلرژیک را فراهم می‌کند و به دلیل غیرتهاجمی بودن، ارزانی و پاسخ دهي سریع به‌عنوان روش مناسبی جهت تشخیص بیماری‌های افزایش حساسیت نوع يک مطرح می‌باشد. اگرچه هر غذایی بالقوه آلرژی‌زا محسوب می‌شود ولی بیش از ۹۰ درصد واکنش هاي سيستمي حاد نسبت به غذا در کودکان ناشی از تخم‌مرغ، شیر، سویا، حبوبات يا خشکبار و در بزرگسالان ناشی از میگو و خرچنگ، خشکبار یا ماهی است. اگزما از جمله بیماری‌های فراوان آلرژیک پوستی است که در حدود ۲۰ درصد کودکان را در جهان مبتلا می‌سازد و به‌عنوان فراوان‌ترین بیماری التهابی در کودکان شناخته می‌شود. این بیماری به‌صورت ضایعات پوسته ریزی دهنده خارش‌دار، ملتهب و قرمز می‌باشد که حدود نیمی از کودکان مبتلا به آن در بزرگسالی بهبود می يابند. در سال‌های اخیر شیوع اگزما به‌خصوص کشورهای غربی افزایش داشته است. محرک‌های زیادی برای اگزما مطرح‌شده است که شامل پاسخ ایمنی به آلرژن های استنشاقی، آلرژن‌های غذایی، اختلال در سد پوستی، عوامل میکروبی، گرما، رطوبت و استرس می‌باشد. کهير نيز ضایعه اي مشخص خارش‌دار همراه با تورم و قرمزی سطح پوست می‌باشد و ازجمله بیماری‌های فراوان آلرژیک به شمار می‌رود. شمار این ضایعات با افزایش سن بیشتر می‌شود و معمولاً در دهه سوم زندگی به بیشترین میزان خود می‌رسد. کهیر بر مبنای زمان ابتلا به‌صورت حاد (کمتر از ۶ هفته) و مزمن (بیشتر از ۶ هفته) تعیین گردیده است و حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد از افراد جامعه دچار نوع مزمن آن می‌باشند. ضایعات کهیری معمولاً پس از تغییر فصل و با استنشاق گرده درختان، پس از تماس با حیوانات و یا از راه خوردن ماده غذایی خاصی در افراد آلرژیک ایجاد می‌شود. بررسی‌های نشان می‌دهد که خانم‌ها دو برابر آقایان دچار کهیر می‌شوند. همچنین عوامل ژنتیکی نقش بسیار مهمی در بروز کهیر ایفا می‌کنند. 6 آلرژن به موادي گفته می‌شود که بتوانند در افراد مستعد ایجاد پاسخ‌های آلرژیک نماید. در این بیماری‌های التهابی، به دنبال تماس افراد حساس با عوامل آلرژن، نوعي التهاب وابسته به IgE ایجاد می‌گردد. این بدان معنی است که سلول‌های تولیدکننده آنتی بادی در این گونه افراد، در مواجهه با این آلرژن ها به سمت تولید آنتی بادی از نوع IgE متمایل می‌شوند. این آنتی بادی‌ها به ماست سل‌ها متصل می‌شوند. در برخورد دوباره ي فرد با آن آلرژن، اين آلرژن ها به IgE سطح ماست سل متصل می‌شوند. با این اتصال، از ماست سل ها میانجی های مهم التهابی همچون هیستامین، برادی کینین و لکوترین تولید می‌شود که باعث ایجاد حالت‌های آلرژیک ناشی از آزادسازی این مواد می‌باشد. برهمين اساس شناسايي آلرژن ها (مواد حساسيت زا) در برخورد با بيماريهاي آلرژيک از اهميت بسياري برخوردار هستند و شرح حال باليني مي تواند کمک زيادي در تخمين آلرژن ها و درمان بيماري هاي آلرژيک باشد. بررسي هاي گوناگون نشان دهنده الگوهاي متفاوت آلرژن ها در کشورهاي مختلف و حتي نقاط مختلف يک کشور هستند. در برخي از کشورها، آلرژن هاي داخل خانه مهم تر هستند ولي درکل،گرده گياهان يکي از اصلي ترين علل بيماريهاي آلرژيک مي باشد به علاوه برخي پژوهش ها نشان داده اند که بين علائم باليني آلرژي و نتايج تست پوستي پريک(Skin Prick Test) حاصل از گرده هاي شايع درختان آن منطقه همسويي بالايي وجود دارد.
آلرژن هاي غذايي نيز با توجه به منطقه جغرافيايي و عادات غذايي و چگونگي پخت غذاها، شيوع مختلفي دارند. به عنوان مثال در کشورهاي آسيايي شايع ترين آلرژن هاي غذايي، غذاهاي دريايي مانند صدف و ميگو هستند در حالي که درکشورهاي غربي، بادام زميني و گردو به عنوان شايع ترين آلرژن ها مطرح مي باشند. به طور معمول جهت رفع علائم التهابی در این بیماران از داروهای استروئیدی و یا آنتی هیستامین ها به شکل موضعی و یا سیستمیک استفاده می شود. سایر مواردی که در درمان مورد استفاده قرار می گیرد خنثی کننده های موضعی ماست سل ها می باشد. همچنین در موارد شدیدتر از داروهای استروئیدی سیستمیک و ایمونوتراپی استفاده می شود. جراحی برای تعداد بسیار کمی از بیماران که به درمانهای قبلی پاسخ نداده اند و
علایم انسدادی در آنها وجود دارد، می تواند مورد استفاده قرار بگیرد. با این حال اجتناب از عامل آلرژی زا همواره به عنوان اولین خط درمانی در این بیماران مورد تاکید می باشد .
امروزه برای تشخیص و حساسیت زدایی، عصاره کامل مواد آلرژی زا مورد استفاده قرار می گیرد. اين مواد آلرژی زا خود شامل مولکول های آلرژن مختلفی می باشند. مولکول های آلرژن به دو گروه اصلی )ماژور ( و فرعی)مینور ( تقسیم بندی می شوند.
آلرژن های اصلی به آلرژن هایی گفته می شود که در اکثر افراد حساس ایجاد آلرژی کند و آلرژن فرعی به آلرژن هایی گفته می شود که در تعداد کمی از افراد حساس ایجاد آلرژی کند. اين تقسیم بندی اصلی و فرعی بودن نوع آلرژن، در مناطق جغرافیایی مختلف، متفاوت می باشد. بنابراين شناخت این آلرژن ها درمناطق مختلف ضروری بوده و می تواند تصمیم گیری مناسبی جهت تعیین چگونگی رفتارهای شخصی بر کاهش تماس با این آلرژن ها را به دنبال داشته باشد. در سال های اخیر به علت افزایش گرد و غبار ناشی از کشورهای همسایه و وجود مخازن نفتی وگازی، با افزایش روز افزون آلرژی در خوزستان روبرو هستیم و بیماری های آلرژیک مشکلات فراوانی برای ساکنین این استان ایجاد کرده است .از آن جایی که اطلاعات تکمیلی و مناسبی از شیوع آلرژن ها و شدت بروز علایم آن وجود ندارد، بنابراین این مطالعه به منظور آگاهی از فراوانی آلرژن های بیماری زا در ساکنین خوزستان و علایم بالینی ناشی از آن در بیماران ساکن این استان، طراحی و اجرا گردیده است.
شکرالله فرخي و ديگران به اين نتيجه رسيدند که مايت گرد و غبار منزل و قارچ و کپک (به عنوان آلرژن هاي استنشاقي داخل منزل) از شايع ترين عوامل حساسيت زا در بيماران مورد مطالعه در بوشهر هستند. هر چند با توجه به آب و هواي گرم و رطوبت بالا وجود چنين يافته اي قابل انتظار است. با توجه به شيوع بالاي بيماري هاي آلرژيک در بوشهر، بنابراين روش هاي جلوگيري از رشد اين عوامل حساسيت زا از قبيل کاهش رطوبت منزل، وجود نور کافي، جارو کردن روزانه توصيه مي شود. همچنين در اين مطالعه حساسيت به بادام زميني و گردو داراي بالاترين فراواني بود که توجه بيشتر مردم و خانواده ها نسبت به اين عوامل توصيه مي شود. برخي بيماران به دليل طولاني بودن زمان انجام تست و احتمال خطر آنافيلاکسي از انجام تست پرهيز مي کردند. هادي زارع مرزوني و ديگران به اين نتيجه رسيدند که میزان شیوع آلرژی بینی در ساکنین این استان و اثرات آلرژی زایی آلرژن های شایع در این منطقه بسیار بالا می باشد. همچنین حساسیت به گرده ی گیاه علف شور و تاج خروس و درخت کهور در افراد آلرژیک این منطقه بسیار بالا است. راه درمانی پیشنهادی برای این نوع بیماران، در ابتدا اجتناب از ماده آلرژی زا، سپس مصرف داروهای کاهنده ی علایم بالینی است. ولی راه قطعی درمان این نوع بیماران ایمونوتراپی یا حساسیت زدایی نسبت به آن آلرژن خاص می باشد. حساسیت زدایی با عصاره ی کامل ماده ی آلرژی زا که کل آلرژن های آن ماده را شامل می شود، اختصاصی نمی باشد. اگر چه برای حساسیت زدایی برای آن آلرژن بسیار مفید می باشد ولی امکان دارد نسبت به آلرژن هایی که فرد
به آن حساس نیست، حساسیت ایجاد شود. علاوه بر این، وجود واکنشهای متقاطع در بین آلرژن ها، این اختصاصیت را پایین تر می آورد. بنابراین در آینده، پی بردن به نوع آلرژن شایع در هر ماده ی آلرژی زا بسیار مهم تر می باشد. محققان این مطالعه درگامهای بعدی، در پی تحقیقات تکمیلی برای ارزیابی فراوانی حساسیت به نوع آلرژن مخصوص در این مواد آلرژی زا با شیوع بالا می باشند. سامان کشوري و ديگران در مقاله خود توصیه می کنند که افراد با آلرژی غذایی وابسته و غیر وابسته به IgE تأیید شده باید از خوردن آلرژن يا آلرژن های خاص اجتناب کنند. بیماران در معرض آلرژی غذایی بیمارانی هستند که والدین یا بستگان آنها دارای شرح حالی از حساسیت آلرژی، آسم، اگزما یا آلرژی غذایی هستند. بیماران در معرض خطر ایجاد آلرژی غذایی نیازی به محدود کردن مواجهه با غذاهایی که ممکن است با آلرژن های غذایی عمده ) شیر، تخم مرغ، بادام زمینی، آجیل ها، سویا، گندم، ماهی و غذاهای دریایی( واکنش متقاطع داشته باشند، ندارند، ولی با این حال توجه بیشتر مردم و خانواده ها نسبت به این عوامل توصیه می شود. شیوع آلرژن ها در هر ناحیه تحت تأثیر در مطالعه قبلی انجام شده ما که به بررسی فراوانی آلرژی غذایی دریایی در استان بوشهر انجام گرفت، شیوع 12 درصدی گزارش شد. بنابراین شرایط اقلیمی هر منطقه، عادات غذایی و مواد غذایی مصرفی افراد، تفاوت های نژادی و سبک زندگی افراد متفاوت است . شناسایی آلرژن ها و دوری از آنها و گزینش رژیم های غذایی آگاهانه، در کنار درمان دارویی نقش بسیار مهمی در کنترل و درمان کودکان مبتلا به بیماری های آلرژی دارد.

نتیجه:

بیماری های ناشی از آلرژی یا حساسیت، دسته ای از بیماریهای افزایش حساسیت سیستم ایمنی در مقابله با آنتی‌ژن‌ها هستند که در اینجا آلرژن نامیده می شوند.
اگزما و کهیر شایع‌ترین یافته در تظاهرات پوستی آلرژی هستند. 20 % کودکان جهان به آلرژی پوستی مبتلا می‌شوند و علائم پوستی به شکل ضایعات پوسته ریزی کننده، خارش‌دار، ملتهب و قرمز می‌باشد که به آن درماتیت آتوپیک می‌گویند، نیمی از کودکان در سنین بالاتر بهبود پیدا می‌کنند.
در بیماری شناسی آلرژی تنفسی، تولید بیش‌ازحد ساتیوکانیهای ترشح شده از سلولهای Th2 مانند انتیرلوکین 4 و 5 و13و تجمع ائوزینوفیلها در لایه‌های زیر مخاط تنفسی دیده‌ شده است.
امروزه داروهایی که در درمان آلرژی مورداستفاده قرار می‌گیرند اغلب بر اساس کنترل این روند التهابی هستند تا علائم آلرژی فروکش نماید. اما تماس با آلرژن مجدداً منجر به برگشت علائم می‌گردد.
ازون تراپی یکی از راههای درمان آلرژی با درصد بالایی از عدم بازگشت علائم و اصلاح پاسخ سیستم ایمنی بدن به آلرژن ها است.